Dlaczego i jak często trzeba serwisować maszyny budowlane?

Rewolucja przemysłowa z XIX wieku przyczyniła się do powstania szeregu rozwiązań i innowacji, z których korzystamy do dziś. Zaliczyć do nich można m. in. stałą obecność różnego rodzaju maszyn budowlanych – koparek, spycharek, dźwigów – bez nich nie istniałyby domy, hale fabryczne, czy choćby parki lub drogi krajowe. Jednak czy funkcjonują one w sposób prawidłowy dla użytkownika i bezpieczny dla środowiska? Aby to sprawdzić, należy zapoznać się z zasadami odpowiedniego ich serwisowania.

Serwisować to nic innego jak oddać sprzęt elektroniczny np. czajnik elektryczny, pojazd mechaniczny np. auto osobowe lub traktor do odpowiedniego serwisu po to, aby dokonać w nim niezbędnego przeglądu, naprawy bądź konserwacji. Można także te czynności wykonywać samodzielnie w danym punkcie serwisowym bez konieczności pomocy osób trzecich lub z drobną ich pomocą, jeśli zajdzie taka potrzeba. Mianem serwis określa się z kolei obsługę, czyli zespół wykwalifikowanych osób, które świadczą konkretne usługi w tym zakresie.

Wiadomo nie od dziś, że wszelkie pojazdy mechaniczne, sprzęty elektryczne lub inne, nawet te najbardziej nowoczesne i wyposażone, jednak od czasu do czasu się psują lub następuje w nich tzw. „zmęczenie materiału”. Dotyczy to zarówno aut osobowych, jak i maszyn budowlanych. A zatem: dlaczego trzeba serwisować maszyny budowlane? Powodów jest kilka:

Zużycie trybologiczne, czyli zużycie się materiałów z powodu działania tarcia między poszczególnymi elementami w maszynie, które stale ze sobą współpracują. Co więcej zużycie trybologiczne zostało podzielone na:

• Ścierne – najczęściej spotykane w każdej maszynie bez wyjątku, ponieważ to właśnie tarcie daje możliwość ich poruszania się,
• Scuffing – pojawia się wtedy, kiedy pomiędzy współpracującymi elementami jest mała warstwa oleju, która nie potrafi pokryć nierówności,
• Zmęczeniowe – powstaje w wyniku miejscowego, ale zmiennego obciążenia, jakim poddawany jest jakiś układ maszyny,
• Adhezyjne  - pojawia się podczas tarcia ślizgowego o małej prędkości I dużym nacisku jednocześnie przy zderzeniu się dwóch powierzchni metalicznych,
• Zużycie z udziałem utleniania – podczas tarcia niszczona jest powierzchniowa warstwa elementów metalowych na wskutek oddzielenia od siebie cząsteczek tlenu tam, gdzie owo tarcie występuje.

Korozja – oddziaływanie fizykochemiczne i elektrochemiczne, które zachodzi pomiędzy określonym materiałem metalowym maszyny a otaczającym go środowiskiem. Mówiąc prościej: to skutek działania aktywnego środowiska na dany element. Temu uszkodzeniu ulegają najczęściej elementy robocze maszyn. Dodatkowo wyróżnia się takie rodzaje korozji, jak:

• Wżerowa  - zachodzi dzięki obecności chlorków na niszczonej powierzchni,
• Międzykrystaliczna – pojawia się wzdłuż granic ziaren metalu,
• Pękanie korozyjne – występuje w mało agresywnym środowisku i powoduje powstawanie między- i śródkrystalicznych pęknięć,
• Równomierna – zachodzi równomiernie na całej powierzchni metalu obecnego w środowisku korozyjnym, czyli powodującym uszkodzenia maszyny i wpływa na znaczne zmniejszenie jej własności mechanicznych.

Aby zatem uniknąć tego rodzaju uszkodzeń, należy przede wszystkim pamiętać o systematycznych kontrolach stanu maszyn i urządzeń roboczych w celu zapewnienia im jak najdłuższego czasu sprawnego ich działania. Powstaje zatem pytanie: jak często trzeba serwisować maszyny budowlane? Z informacji dostępnych w Internecie wynika, że:

• Przepisy same w sobie nie określają, jak często trzeba przeprowadzać kontrole okresowe – wyjątek dotyczy jedynie urządzeń technicznych kontrolowanych przez nadzór techniczny,
• Częstotliwość oraz sposób serwisowania określa najczęściej producent danej maszyny za pośrednictwem określonej dokumentacji, którą dołącza do niej w dniu zakupu,
• W przypadku, gdy maszyna należy do właściciela firmy będącego jednocześnie pracodawcą, wówczas to na nim spoczywa obowiązek wyznaczenia daty kontroli lub serwisu maszyn, z których korzystają robotnicy. Musi przy tym uwzględnić organizację pracy, stan techniczny maszyn, intensywność oddziaływania warunków, które powodują uszkodzenia, a także ustalić sposoby rejestracji oraz metodykę napraw,
• Do przeprowadzenia kontroli uprawnione są również instytucje zewnętrzne, czyli: Państwowa Inspekcja Pracy, Urząd Dozoru Technicznego, a także osoby fizyczne wyznaczone przez pracodawcę, które muszą przy tym posiadać odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia.

A zatem częstotliwość kontroli oraz sposób ich przeprowadzania zależne są zarówno od osoby, do której należą maszyny budowlane, jak i rodzaju, celu przeznaczenia oraz intensywności ich zużywania podczas pracy. Jak zaznacza firma Cogito, należy także wziąć pod uwagę różny czas, z jaką niszczeją poszczególne komponenty.

Znajomość kruczków prawnych oraz świadomość i zakres wiedzy odnośnie powstawania uszkodzeń lub nawet drobnych usterek w trakcie użytkowania maszyn jest zatem kwestią niezwykle istotną, której nie należy ani bagatelizować ani lekceważyć. Należy pamiętać przede wszystkim o tym, że stawką w tej „grze” jest ludzkie życie, które każdy z nas ma tylko jedno. Warto wiec zadbać nie tylko o bezpieczeństwo własne, ale i wszystkich korzystających z maszyn budowlanych.